Okres powojenny (1918-21)

Kształtowanie się Państwa Polskiego

26 listopada Piłsudski wydał dekret nakazujący przeprowadzenie wyboru do Konstytuanty. Sam Piłsudski udał się do Lwowa, gdzie wciąż trwały walki polsko-ukraińskie. Piłsudski planował, że jego następcą zostanie Ignacy Paderewski. Zanim jednak tak się stało, miała miejsce nieudolna próba zamachu stanu autorstwa przeciwników Naczelnika – Mariana Januszajtisa, Eustachego Sapiehy i Jerzego Zdziechowskiego, którzy próbowali zaaresztować ministrów.

Wojna polsko-bolszewicka
Piłsudski nie ufał Rosjanom - "Niemcom zawsze mogliśmy znaleźć sojuszników, w swym własnym interesie działających – i w ewentualnym starciu z nimi nie bylibyśmy odosobnieni", to "odwrotnie wygląda sprawa w stosunku do Rosji". Świadom, że ani "biali" ani "czerwoni" nie zechcą dopuścić do odrodzenia Polski, Piłsudski podjął ryzykowną "wyprawę wileńską". Było to równoznaczne z rozpoczęciem wojny z Rosją bolszewicką. 

Wojnę z Rosją bolszewicką rozpoczęła wyprawa wileńska. W pierwszą styczność bojową oddziały obu państw weszły 17 lutego 1919. Wilno zostało wyzwolone 21 kwietnia, po trzydniowych walkach. Rozpoczęto działania w Galicji Wschodniej, zdobyto Halicz i Stanisławów. 28 czerwca wojska polskie poddowodstwem Józefa Piłsudskiego zdobyły Tarnopol. Na 25 kwietnia Piłsudski zarządził rozpoczęcie polskiego ataku. Początkowo wojska polskie odnosiły spore sukcesy, biorąc tysiące jeńców i szybko zajmując kolejne tereny. 7 maja oddziały polskie i ukraińskie wkroczyły do niebronionego Kijowa. Oddziały polskie pod dowództwem Edwarda Rydza-Śmigłego opuściły miasto 10 czerwca 1920. Na północy Piłsudski zakładał utrzymanie Wilna i oparcie się na starej, poniemieckiej linii umocnień. Jednak brak opanowania i kapitulanckie nastawienie generała Stanisława Szeptyckiego zniweczyły ten plan. Armia Czerwona parła w kierunku Warszawy. Rozpoczęła się bitwa warszawska, która trwała od 13 do 25 sierpnia 1920. W nocy z 5 na 6 sierpnia Piłsudski rozmyślał w Belwederze nad możliwościami ofensywy. Polski plan w pełni się powiódł. Dowodzona przez Piłsudskiego Grupa Uderzeniowa 16 sierpnia zaatakowała nieosłonięte skrzydło wroga wychodząc na tyły Armii Czerwonej i zadając jej decydujący cios.

Okres stabilizacji i rozwoju Państwa Polskiego

17 marca przyjęto konstytucję, ale w pracach nad nią Piłsudski nie brał udziału. W obawie przed dyktatorskimi zapędami Piłsudskiego, została ona napisana przeciwko osobie Marszałka – prezydent (którym, jak przewidywali twórcy konstytucji, zostanie Piłsudski) był głową państwa, ale o ograniczonych uprawnieniach.
Zwycięstwo polskich wojsk zostało ostatecznie przypieczętowane w bitwie nad Niemnem, która rozpoczęła się 20 września 1920. 25 września polskie oddziały zajęły Grodno, a zamknięte w "kleszczach" resztki armii Tuchaczewskiego musiały się wycofać w głąb Rosji. Dobrą wiadomością dla Piłsudskiego było podpisanie traktatu ryskiego z Rosją bolszewicką, który oznaczał zakończenie działań wojennych na wschodzie 18 marca 1921. Rozpoczął się okres stabilizacji i rozwoju. W nocy z 16 na 17 sierpnia 1921 w Krakowie, zmarła pierwsza żona Józefa Piłsudskiego, Maria.